Kusta ben Luka
| Kusta ben Luka | |
|---|---|
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 30-an de novembro 819 en Baalbek |
| Morto | 1-an de januaro 912 (92-jaraĝa) en Armenio |
| Lingvoj | araba |
| Ŝtataneco | nekonata valoro 
|
| Okupo | |
| Okupo | kuracisto verkisto astronomo tradukisto matematikisto filozofo
|
| Verkoj | Paradise |
Kusta ben Luka, literumita ankaŭ kiel Qusta ibn Luqa (820–912) (kaj Costa ben Luca aŭ Constabulus)[1] estis siria melkita kristana kuracisto, filozofo, astronomo, matematikisto kaj tradukisto.[2] Li naskiĝis en Baalbek. Veturinta al partoj de la Bizanca Imperio, li kunportis greklingvajn tekstojn kaj tradukis ilin en araban. Li mortis en Armenio en 912.
Li faris tradukojn el Diofanto el Aleksandrio, Aristarko el Samoso, Teofrasto, Galeno de Pergamo, Herono de Aleksandrio, Johano Filopono ktp. Li verkis komentarion pri Eŭklido kaj traktaĵon pri la armela sfero. Li estis elstara figuro en la grek-araba traduka movado kiu atingis sian pinton en la 9-a jarcento. Je peto de riĉaj kaj influaj komisiantoj, Kusta tradukis greklingvajn verkojn pri astronomio, matematiko, mekaniko kaj natura scienco en araban.
Li produktis ankaŭ verkojn per si mem: pli ol ses dek traktaĵoj estas atribuitaj al li. Li verkis ĉefe pri medicinaj temoj, sed ankaŭ pri matematiko kaj astronomio. Nur malgranda parto de lia produktaro estis ĝis nun eldonita. La nuntempaj eldonoj de la medicinaj verkoj de Kusta montras, ke li estis iom familiara kun la humora medicino de Hipokrato-Galeno – la teoria sistemo kiu konstituis la bazon de formala medicino en Islamo.
Verkoj
[redakti | redakti fonton]- Risalah fī Auja Al Niqris
- Rislah fī al Nabidh
- Rîsâlah-i Nabîdh of Qustâ bin Lûqâ
- Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl–kura al‐nujūmiyya (pri la uzo de la ĉiela globo)
- Hayʾat al‐aflāk (pri la ĉielaj korpoj)
- Kitāb al‐Madkhal ilā ʿilm al‐nujūm (enkonduko al astronomio – astrologio)
- Kitāb al‐Madkhal ilā al‐hayʾa wa‐ḥarakāt al‐aflāk wa‐ʾl‐kawākib (enkonduko al la formo kaj movoj de la ĉielaj korpoj kaj steloj)
- Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl‐asṭurlāb al‐kurī (pri la uzo de la sfera astrolabo)
- Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl‐kura dhāt al‐kursī (pri la uzo de muntita ĉiela sfero). Ĝi estas identa al Kitāb fī al‐ʿamal bi‐ʾl-kura al‐nujūmiyya jam menciita.
- Enkonduko al Geometrio.